آزمون تعیین میزان جمع شدگی نخ پلی‌استر (shrinkage of yarn) یکی از ده ها آزمونی است. که در آزمایشگاه کنترل کیفیت شرکت سیرنگ بر روی نخ های فیلامنتی انجام می شود.
در ادامه با مراحل انجام این آزمون آشنا خواهیم شد.
آزمون جمع شدگی نخ پلی‌استر (shrinkage of yarn)
جمع شدگی نخ در واقع کاهش طول نخ در اثر عملیات حرارتی می باشد. طول نخ قبل و بعد از عملیات؛تحت تنش معین اندازه گیری شده و بصورت درصدی از طول اولیه نخ بیان می شود. نتایج حاصل از اندازه گیری این مشخصه می تواند در پیش بینی ثبات ابعادی منسوج بعد از عملیات شستشو و عملیات حرارتی در دماهای بالا موثر واقع شود.
ویدئو مراحل انجام آزمون تعیین میزان جمع شدگی نخ های فیلامنتی در آزمایشگاه شرکت سیرنگ
مشاهده ویدئو این آزمون و سایر آزمونها در پیج اینستاگرام سیرنگ
جمع شدگی نخ می تواند در شرایط مختلفی اعمال، اندازه گیری و گزارش شود از جمله در آب جوش، هوای خشک و داغ ، بخار اشباع و یا حتی بخار سوپر هیت
در آزمایشگاه شرکت سیرنگ جمع شدگی در آب جوش و هوای خشک و داغ انجام می شود .تجهیزات مورد نیاز در این آزمون کلاف پیچ، حمام آب جوش، آوِن با دمای بالا و دستگاه اندازه گیری می‌باشد.
استاندارد ها
از استاندارد های موجود در این حوزه می توان ASTM D2259 ، ISO 18066 ،ISO 18067 و استانداردهای داخلی از جمله ISIRI 20095 و ISIRI 20096 نام برد.
برای تهیه نمونه های نخ (کلاف) از دستگاه کلاف پیچ خودکار استفاده می شود .محفظه آب جوش دارای پهنا و عمق مناسب بوده و نگه دارنده نمونه ها در آن ثابت و محکم قرار می‌گیرد .
آوِن با دمای بالا قابلیت تامین هوای داغ تا دمای ۲۰۰ درجه را داراست . دستگاه اندازه‌گیری طول نمونه‌ها تنش مشخصی را بصورت خودکار به نمونه‌ها اعمال می کند. و طول نمونه نخ ها را با تفکیک پذیری ۰.۰۵mm تعیین می‌کند. و جمع شدگی بر مبنای طول های اندازه گیری شده توسط نرم افزار دستگاه محاسبه می شود.
به طور کلی تعیین جمع شدگی نخ بصورت کلاف ، تک نخ، دستی و اتوماتیک قابل انجام است.
به عنوان مثال برای تعیین جمع شدگی نخ FDY صد درصد (۱۰۰%) پلی‌استر با نمره ۵۰۰ دیتکس به صورت کلاف پس از تهیه نمونه های نخ با استفاده از فرمول ذکر شده در استاندارد های مربوطه و دستگاه کلاف پیچ(کلاف با ۱۰ دور)؛ مراحل ذیل انجام می شود:
فرایند آزمون تعیین جمع شدگی نخ FDY صد درصد پلی‌استر با نمره ۵۰۰ دیتکس
ابتدا کلافها را روی وسیله نگه دارنده قرار می‌دهیم. و توسط دستگاه اندازه گیری طول (shrinkage tester) طول اولیه نمونه‌ها اندازه گیری و در حافظه دستگاه ذخیره می شود. سپس نمونه‌ها بسته به شرایط آزمون داخل حمام آب جوش با دمای ۳ ±۱۰۰ درجه سانتی گراد یا داخل آون با هوای خشک و داغ با دمای ۳± ۱۹۰ درجه سانتی گراد به ترتیب به مدت ۵±۳۰ دقیقه و ۱± ۱۵ دقیقه قرار داده می شود.
سپس نمونه‌ها خارج شده و پس از رسیدن به تعادل دمایی اقدام به اندازه گیری طول ثانویه نخ‌ها می‌شود .
قابل ذکر است تنش اعمالی برای این نخ پنج صدم سانتی نیوتن بر دیتکس تنظیم می شود.
جمع شدگی نخ با استفاده از طول اولیه و طول ثانویه توسط نرم افزار دستگاه بصورت درصد محاسبه می‌گردد.
طبق استاندارد ملی ایران به شماره ۹۲۵ درصد جمع شدگی نخ FDY حداکثر ۱۵ درصد می باشد .
